Her zaman
sadece açlığı gidermek için yemek yemiyoruz. Günümüzde var olan onlarca diyetin
başarısız olmasının nedeni de aslında bu. Birçoğumuz stresi azaltmak, üzüntü,
yalnızlık ya da can sıkıntısı gibi nahoş duygularla baş etmek için kendimizi
yemeğe veriyoruz. Ve işin daha garibi yedikten sonra daha da kötü hissediyoruz.
Yedikten sonra asıl baş etmemiz gereken duygusal konular yerinde dururken, aynı
zamanda aşırı yemek yediğimiz için de kendimizi suçlu hissediyoruz. Yeme
istekleri konusunda ne kadar güçsüz hissettiğinizi düşünüyorsanız bunun bir
çözümü var. Dikkatli yeme pratiği yaparak, geçmişte diyetinizi sabote eden
duygusal alışkanlıkları değiştirebilir ve hem gıda hem de hisleriniz üzerindeki
kontrolünü yeniden kazanabilirsiniz.
Duygusal beslenme nedir?
Duygusal
yemek yeme kendinizi daha iyi hissetmek için yiyecekleri kullanmaktır; yani
fiziksel açlığı gidermek yerine duygusal ihtiyaçları karşılamak için oluşan
yemek yeme dürtüsüdür. Kendinizi yorgun hissettiğinizde bir kase dondurma
alabilir, sıkılmış ya da yalnızsanız bir pizza sipariş edebilir veya iş yerinde
stresli bir günün ardından fast food yiyecekler tüketmek isteyebilirsiniz.
Yiyecekleri
bir ödül olarak veya kutlama yapmak için kullanmak her zaman kötü bir şey
değildir. Ama yemek yemek, ilk duygusal başa çıkma mekanizmanız olduğund
tehlike sinyalleri çalmaya başlar. Duygusal açlık yemekle giderilemeyen bir
durumdur. Yemek yemek size kendinizi o an için iyi hissettirebilir, ancak
yemeği tetikleyen duygular hala oradadır. Ve az önce aldığınız gereksiz
kaloriler yüzünden daha önce olduğundan daha kötü hissederseniz.
Yiyecek
ve duygularınız üzerinde ne kadar güçsüz hissettiğiniz farketmeksizin, olumlu
bir değişiklik yapmak mümkündür. Duygularınızla başa çıkmanın daha sağlıklı
yollarını bulabilir, akılsızca yerine dikkatli bir şekilde yemek yemeyi
öğrenebilir, kilonuzun kontrolünü yeniden ele geçirebilir ve sonunda duygusal
yemeyi durdurabilirsiniz. Eğer aşağıdaki soruların çoğuna
'evet' cevabını veriyorsan duygusal yemek yeme problemin var demektir. Ama
sorun değil, bunun da çözümü var.
Duygusal bir
yiyici misin?
Stresli
hissettiğinde daha fazla yer misin?
Acıkmadığında
veya doyduğunda hala yemeye devam ediyor musun?
Daha iyi
hissetmek için yemek yiyor musun? (üzgün, kızgın, bıkkın, endişeli olduğunuzda
kendinizi sakinleştirmek ve rahatlatmak için)
Kendini
yemekle ödüllendirir misin?
Tıka basa
dolana kadar düzenli yemek yer misin?
Yemek size
kendinizi güvende hissettiriyor mu? Yiyecekleri bir arkadaş gibi mi
hissediyorsunuz?
Yiyeceklerin
etrafında güçsüz veya kontrolden çıktığını hissediyor musun?
Duygusal açlık ile fiziksel açlık arasındaki fark
Duygusal
açlık güçlü olabilir, bu yüzden fiziksel açlıkla karıştırmak kolaydır. Ancak,
fiziksel ve duygusal açlığı ayrı ayrı anlamanıza yardımcı olmak için
arayabileceğiniz bazı ipuçları vardır.
Duygusal
açlık aniden ortaya çıkar. Aniden bastırır
ve acil hissettirir. Öte yandan, fiziksel açlık daha yavaş
ilerlemektedir. Fiziksel açlıkta yemek yeme dürtüsü size kendinizi kötü
hissettirmez ya da anında tatmin gerektirmez (çok uzun zamandır yemek
yemediğiniz sürece).
Duygusal
açlık, belirli konforlu yiyecekleri arzu eder. Fiziksel olarak aç olduğunuzda,
sebzeler gibi sağlıklı şeyler de dahil olmak üzere neredeyse her şey kulağa hoş
gelir. Fakat duygusal açlık, abur cubur veya anında tüketebileceğiniz şekerli
atıştırmalıklara ihtiyaç duyar. Bir
dilim kek veya pizzaya ihtiyacın varmış gibi hissedersin ve canın başka bir şey
istemez.
Duygusal
açlık çoğu zaman akılsızca yemeğe yol açar. Siz farkına varmadan, gerçekten
dikkat etmeden veya tam olarak tadını çıkarmadan bir paket cips ya da bir
bardak dondurmayı yemiş olursun. Fiziksel açlığa karşılık olarak yemek yerken,
genelde ne yaptığınızın farkında değilsinizdir.
Duygusal
açlık, genellikle kolayca tatmin edilemez. Rahatsız bir şekilde tıka basa
doluncaya kadar sık sık yemek yiyerek daha fazla ve daha fazla şeyler
istemeye devam edersiniz. Öte yandan fiziksel açlığın doldurulması gerekmez.
Karnınız dolduğunda tatmin olmuş hissedersiniz.
Duygusal
açlık, midede bulunmaz. Karnınızdaki gurultudan ziyade açlığınızı kafanızdan
çıkaramayacağınız bir özlem olarak hissedersiniz. Belirli dokulara, zevklere ve
kokulara odaklanırsınız.
Duygusal
açlık çoğu zaman pişmanlık, suçluluk veya utanmaya yol açar. Fiziksel açlığı
gidermek için yemek yediğinde, suçlu hissetme ihtimaliniz yoktur çünkü
vücudunuza ihtiyaç duyduğu şeyi vermeniz yeterlidir. Yemek yedikten sonra
kendini suçlu hissediyorsan, bunun nedeni, beslenme nedenlerinden dolayı yemek
yemediğini derinlemesine biliyor olmandır.
Duygusal beslenme tetikleyicilerinizi belirleyin
Hangi
durumlar, yerler veya duygular, yemeğe konfor için ulaşmanızı sağlar? Duygusal
yemeklerin çoğu tatsız duygularla bağlantılıdır, ancak aynı zamanda bir hedefe
ulaşmak için kendinizi ödüllendirmek ya da bir bayram veya mutlu bir olayı
kutlamak gibi pozitif duygular tarafından da tetiklenebilir. Duygusal yemeğin
yaygın nedenleri arasında şunlar vardır:
Duyguları
doldurmak - Yeme, öfke, korku, üzüntü, endişe, yalnızlık, kızgınlık ve utanç
dahil olmak üzere rahatsız edici duyguları geçici olarak susturmak veya
“kapatmak” için bir yol olabilir. Yemekle kendinizi uyuştururken, hissetmek
istemediğiniz zor duygulardan kaçınabilirsiniz.
Can
sıkıntısı ya da boşluk hissi - Kendine yapacak bir şeyler bulmak, can
sıkıntısını gidermek ya da hayatındaki bir boşluğu doldurmanın bir yolu olarak
mı yemek yiyorsun? Doldurulmamış ve boş hissediyorsunuz ve yiyecekler ağzınızı
ve zamanınızı meşgul etmenin bir yolu. Şu anda sizi dolduruyor ve amaçsızlık ve
yaşamınızdaki memnuniyetsizlik duygusunun altını çizmekten alıkoyuyor.
Çocukluk
alışkanlıkları - Çocukluğunuzdaki yiyecek hatıralarına bakın. Ebeveynleriniz
dondurma ile iyi davranışlarınızı ödüllendirdi mi, iyi not aldığınızda sizi
pizza yemeye götürdü mü yoksa üzgün hissettiğinizde size tatlılar servis etti
mi? Bu alışkanlıklar sıklıkla yetişkinliğe geçebilir. Ya da yemek yemek
nostaljiden kaynaklanabilir - arka bahçede babanla hamburger pişirmenin ya da
annenle kurabiye pişirmenin ve yemek yemenin anılarını canlandırmak için bunu
yapıyor olabilirsin.
Sosyal
etkiler - Bir yemek için diğer insanlarla bir araya gelmek stresi azaltmak için
harika bir yoldur, ancak aşırı yemek yemeye de yol açabilir. Ayrıca, sosyal
durumlarda gerginlikten dolayı fazla yemek de isteyebilirsiniz. Ya da belki
aileniz ya da arkadaş çevreniz sizi fazla yemek için teşvik eder.
Stres
- Stresin sizi nasıl aç bıraktığını hiç fark ettiniz mi? Stres kronik
olduğunda, kaotik, hızlı tempolu dünyamızda sık sık olduğu gibi, vücudunuz
yüksek düzeyde stres hormonu kortizol üretir. Kortizol tuzlu, tatlı ve kızartılmış yiyecekler için can atmanıza neden olur.
Duygularını beslemenin başka yollarını bul
Duygularınızı
yiyecek içermeyen bir şekilde nasıl yöneteceğinizi bilmiyorsanız, yeme
alışkanlıklarınızı çok uzun süre kontrol edemezsiniz. Yaptığınız diyetler
sıklıkla başarısız olur çünkü yeme alışkanlıklarınızı bilinçli bir şekilde
kontrol etmeniz durumunda işe yarayan mantıklı beslenme önerileri sunarlar.
Duygusal
yemeyi durdurmak için, duygusal olarak kendini tatmin etmenin başka yollarını
bulmalısın. Bu büyük bir ilk adım olmasına rağmen, duygusal yeme döngüsünü ve
hatta tetikleyicilerinizi anlamak için yeterli değildir. Duygusal yeme ile baş
edebileceğiniz yiyecek alternatiflerine ihtiyacınız vardır.
Duygusal yemeğe alternatifler
Depresyonda
ya da yalnızsanız, sizi daima daha iyi hissettiren birini arayın, köpeğinizle
ya da kedinizle oynayın ya da en sevdiğiniz fotoğrafa bakın ya da değerli bir
anıyı hatırlayın.
Endişeliyseniz,
en sevdiğiniz şarkıyla dans ederek,
stres topunu sıkarak veya hızlı bir yürüyüş yaparak sinir enerjinizi
üzerinizden atın.
Yorgunsanız,
kendinize sıcak bir bardak çay ikram edin, banyo yapın, kokulu mumları yakın
veya bir battaniyeye sarılın.
Sıkılıyorsanız,
iyi bir kitap okuyun, bir komedi gösterisini izleyin, dış mekanları keşfedin ya
da zevk aldığınız bir etkinliğe gidin.
Dikkatli yemek nedir?
Dikkatli
yeme, yeme alışkanlıkları konusunda farkındalığınızı geliştiren ve
tetikleyicilerinizle eylemleriniz arasında duraklamanıza izin veren bir
uygulamadır. Duygusal yiyicilerin
çoğu, yiyecek istekleri konusunda kendilerini güçsüz hisseder. Fakat gerçek şu
ki, arzularınız üzerinde düşündüğünüzden daha fazla güce sahipsiniz.
Duygusal
yemek otomatik olma ve neredeyse akılsız olma eğilimindedir. Ne yaptığınızı
bile anlamadan önce bir kase dondurmayı bitirmiş olursunuz. Ancak, bir yemek
yeme dürtüsüyle baş etmeye çalıştığınızda duraklamak ve yansıtmak için bir
dakikanızı ayırabilirseniz, kendinize farklı bir karar verme fırsatı
verirsiniz.
Beş dakika yemek yemeyi bırakır mısın? Ya da
sadece bir dakika ile başlayın. Unutmayın, yasak son derece caziptir. Kendine
sadece beklemeni söyle.
Beklerken,
kendini kontrol et. Nasıl hissediyorsun? Duygusal olarak neler oluyor? Yemek
yemeye devam etseniz bile, neden yaptığınızı daha iyi anlayacaksınız. Bu, bir
dahaki sefere farklı bir yanıt almak için kendinizi ayarlamanıza yardımcı
olabilir.
Dikkatli yeme nasıl yapılır?
TV
seyretmek, araba kullanmak veya telefonunuzla oynamak gibi başka şeyler
yaparken yemek yemek, yemeğinizin tadını çıkarmanızı engelleyebilir. Zihniniz
başka bir yerde olduğu için, artık aç olmasanız bile memnun hissetmeyebilir
veya yemeye devam etmek isteyebilirsiniz. Daha dikkatli yemek yemek, zihninizi
yemeğinize ve yemeğinizin zevkine odaklamanıza ve fazla yemek yemeyi
engellemeye yardımcı olabilir.
Yemeklerinizi,
herhangi bir yemek arkadaşı dışında, dikkat dağıtıcı olmayan, sakin bir yerde
yiyin.
Yemeye
başlamadan önce, çiftçiden aşçıya kadar yemeğinizi üretmek için ne kadar çaba
gerektiğini düşünün.
Elinizle
veya bir bıçak ve çatal yerine bir çubuk kullanmayı deneyin. Alışılmadık bir
şekilde yemek, ne kadar hızlı yediğinizi yavaşlatabilir ve zihninizin
yemeğinize odaklanmasını sağlar.
Yemeğinizi
yerken acele etmemek için kendinize yeterince zaman tanıyın. 20 dakika'lık bir
zamanlayıcı ayarlayın ve en azından bu kadar zaman içinde yemeğinizi bitirmeye
çalışın.
Farklı
lezzetleri ve dokuları fark etmek için zaman ayırarak küçük ısırıklar alın ve
iyice çiğneyin.
Doymadan
önce yemeyi bırakmayı deneyin. Sinyalin beyninize yeteri kadar ulaşması zaman
alır. Tabağınızı her zaman temizlemek ya da hepsini bitirmek zorunda
değilsiniz.
Yemeğinizi
bitirdiğinizde, fazladan bir porsiyon veya tatlı seçmeden önce hala aç olup
olmadığınızı değerlendirmek için birkaç dakikanızı ayırın.
Duygularını kabul etmeyi öğren - kötü olanları bile
Her ne kadar
ana problem yiyecek konusunda güçsüz hissetmeniz ise de duygusal yemek aslında duygularınız üzerinde güçsüz
hissetmekten kaynaklanır.
Kendinizi
rahatsız hissetmek için kendinize izin vermek korkutucu olabilir. Pandora'nın
kutusu gibi, bir kez kapıyı açtığınızda kapatamayacağınızdan korkabilirsiniz.
Fakat gerçek şu ki, duygularımızı bastırmadığımız zaman, en acı veren ve en zor
duygular bile göreceli olarak hızla azalır ve dikkatimizi kontrol etme
güçlerini kaybederler.
Bunu yapmak
için dikkatli olmanız ve şu anki duygusal deneyiminize nasıl bağlı kalacağınızı
öğrenmeniz gerekir. Bu, stresi azaltmanıza ve genellikle duygusal yemeyi
tetikleyen duygusal sorunları gidermenize olanak sağlar.
0 Comments