Çocuklarda Kişilik Gelişimi

Yetişkin ne kadar irade sahibi ise çocuk da ancak o kadar irade edinir. “Edinir” diyoruz çünkü bir davranışı “öğrenmek” ayrı şey, “edinmek” ayrı şeydir.

Öğrenmek zihinsel bir faaliyettir. Bir bilgiyi zihinde depolamak ve ihtiyaç duyulduğunda o bilgiyi kullanmaya çalışmak öğrenmektir. Öğrenilmiş bilgi kullanılmazsa unutulur.

Edinmek ise ruhun öğrenmesidir ve kişinin karakterini oluşturur. Edinilen bilgi unutulmaz. O yüzden çocuk eğitimi öğretme süreci değil, edindirme sürecidir.

Çocuk bir davranışı ruhu ile beraber öğreniyorsa bu davranış o kişinin edinerek kişiliğinin bir parçası haline getirdiği davranışa dönüşür. Hatırlanmasına gerek yoktur, zira kişi zaten “o” olmuştur.

Bir davranışın edinilmesi, o davranışın edinilmesinde payı bulunan kişi ile kurulacak olan güven ilişkisine bağlıdır. Bundan dolayıdır ki çocuk terbiyesinin özü “güven” duygusudur. Bu ister ebeveyn ile çocuk arasında olsun, ister öğretmen öğrenci ilişkisinde olsun, böyledir.

Güven insanın kendisini savunmasızca bırakabildiği durumun adıdır. Eğer bir çocuk kendisini savunma ihtiyacı hissetmeden ebeveynine bırakabiliyorsa ebeveyn ile çocuk arasında güven duygusundan bahsedebiliriz.

Ancak kendisini savunmasızca bıraktığı ebeveyni tarafından incitilen, aşağılanan, azarlanan ve anlamsızca cezalandırılan çocuk hem ebeveynine karşı için için bir tepki geliştirir; istenilen davranışı edinemez, kendi kişiliğinin bir parçası haline getirmez hem de iradesini böylesi bir ebeveyn ile gerçekleştiremez.

Aslında kendine baskı yapan bir kişiye karşı tepki oluşturmak ve istenilen davranışı sergilememek için direnmek sadece çocuklara has değildir, onurlu olan her insan baskıya karşı direnir ve çocuk başlangıçta oldukça onurludur.

Çocuğun kendi üzerindeki baskılara karşı tepki gösterip direnmesi bir saygısızlık değil o çocuğun kişiliğini oluşturma mücadelesi olarak değerlendirilmelidir.

Bir insan aşağılanarak baskı ile kendisinden istenilen davranışı sergiliyorsa kişilik kaybına uğrar. Bu, çocuk için de böyledir.

Bir davranışın iradi olabilmesi o davranışın edinilmiş bir davranış olması ile mümkündür. Bir davranışın edinilmesi için de o davranışın güven duyulan bir ortamda çocuğa öğretilmiş olması gerekir.

Adem Güneş